تبیین تحولات اجتماعی از دیدگاه امام علی(علیه السلام) در نهج البلاغه

Authors

حامد جوکار دانش‌آموخته مقطع دکتری رشته انقلاب و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

فرهاد زیویار استادیار پژوهشکده اندیشه سیاسی

Abstract:

چکیده مقاله حاضر به‌بررسی تحولات اجتماعی از دیدگاه حضرت علی (ع) و مقایسه آن با دیدگاه جامعه‌‌شناسان می‌‌پردازد. از منظر امام (ع) تفرقه و گسستگی اجتماعی از آسیب‌‌هایی به‌شمار می‌‌آید که به بنیان‌‌های ثبات یک ساختار لطمه می‌زند و استمرار آن را دچار مشکل و از حرکت بالنده جامعه و حکومت اسلامی جلوگیری می‌‌کند. تکبر و تفاخر، جهالت و ضلالت، کم‌تحملی مردم درقبال مسئولان، و... عواملی است که با ایجاد شکاف و فاصله میان رهبران و مردم و فریب و غفلت دست‌اندرکاران از واقعیت‌های موجود، به‌تدریج پایگاه اجتماعی نظام را تضعیف و مشروعیت آن را کمرنگ می‌‌سازد. فدا کردن حق (دین) به‌پای مصلحت، و دین را قربانی حکومت‌کردن و از سوی دیگر فقر و محرومیت اجتماعی‌، از دیگر آفاتی است که ثبات جامعه اسلامی را خدشه‌‌دار می‌‌سازد. محصول این آسیب نیز شرایط نامساعد اجتماعی و اقتصادی است که زمینه تغییر سریع در وفاداری مردم به حکومت را به‌وجود می‌‌آورد، و زمینه را برای انقلاب و دگرگونی کل نظام سیاسی فراهم می‌‌آورد. حضرت علی (ع) نتایج شورش و طغیان مردم علیه حاکم عادل را، شکست و سقوط جامعه، وارونه‌شدن ارزش‌های اجتماعی اسلام، دچارشدن به فتنه حکومت‌های فاسد و گرفتارشدن به عذاب‌الهی می‌‌دانند. اما با این‌وجود توبه و استغفار مردم، رعایت حقوق متقابل حاکم و مردم و واگذارکردن امور به اهل بیت(ع) را چاره کار می‌‌دانند.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

بیعت از دیدگاه امام علی(ع) در آموزه‌های نهج البلاغه

بیعت در ادبیات آیینی اسلام، بیانگر کارکرد مشارکت‌جویانه مردم در حکومت و به مفهوم حق حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش است که در متن حاکمیت الهی پذیرفته شده است. منظور از حق حاکمیت آن است که مردم حق دارند خود سرنوشت خویش را به‌دست گیرند. بیعت در نگاه و عمل امام علی× تناسب بی‌مانندی با جمهوریت و حاکمیت اراده ملت دارد؛ در نگاه امام علی× بیعت وسیله تحقق حکومت و نشان مقبولیت آن است. در این نوشتار ضمن تعریف...

full text

رفتارشناسی خلفا از منظر امام علی علیه السلام در آینه نهج البلاغه

چکیده برخی محققان اهل تسنن ادعا کرده‌اند که امام علی علیه السلام با رویه خلفا کاملا موافق و از انتصاب آنان کاملاً خشنود بوده‌اند! یکی از شواهدی که این مدعیان برای اثبات ادعای خود از آن بهره می‌برند کتاب شریف نهج البلاغه است. تکرار این ادعا از سوی مدعیان ممکن است در میان شیعیان نیز این پندار را پدید آورد که در کتاب نهج البلاغه هیچ اثری از مخالفت امام علیه السلام با خلفا یا ناخرسندی امام علیه الس...

full text

بررسی بینش سیاسی، اجتماعی مردم در زمان حکومت امام علی (علیه السلام) از دیدگاه نهج البلاغه

چکیده از آنجا که نقش و حضور مردم در جوامع اسلامی در کنار رهبری شایسته، ستون اصلی برای پیشرفت و حرکت به شمارمی آید و نوع رفتار، برخورد و همراهی مردم با تصمیمات و برنامه های مختلفِ جامعه در سطح کلان، نقشی اساسی در رسیدن به اهداف عالی و اسلامی دارد، لذا با شناخت از بینش مردم در بُعد سیاسی و اجتماعی به نقاط قوّت و ضعف آنها پی برده می شود تا با بررسی آنها الگویی مناسب فرا روی جوامع اسلامی که برای رسی...

15 صفحه اول

مدل زیست معنوی امام علی علیه السلام در نامه 31 نهج البلاغه

نهج البلاغه ارزشمند ترین کتابی است که پس از قرآن کریم می‌توان با تأمل و تفکر در آن، به ابعاد وجودی یک انسان کامل پی برد. این کتاب که منشور انسان‌سازی است، شیوه‌ی رشد و تحمل معنوی (زیست معنوی) انسان و جامعه را به خوبی آموزش می‌دهد. فقط کافی است اندکی در آن غوطه‌ور شده، تا از طریق آن مسیر معنویت و رسیدن به کمال، به بهترین وجه ممکن دریافت گردد. مقاله حاضر به بررسی نامه 31 حضرت علیه السلام در نهج‌ا...

full text